Hoe het begon...

Precies een week voordat Neil Armstrong in 1969 als eerste mens voet op de maan zette en precies een maand voordat in Woodstock het grootste Rockfestival ooit werd georganiseerd, werd in het kleine Utrechtse dorpje Odijk, in een huis aan de Drie Jofferengaarde, precies tegenover het toenmalige huis van de huidige PvdA leider Wouter Bos en precies op diens zesde verjaardag, een jongetje geboren: Bastiaantje. In verband met werkzaamheden van vader verhuisde de familie - vader, moeder en twee jaar oudere zus - drie jaar later naar het zuiden, naar een forensendorp bij Eindhoven: Nuenen, welbekend omdat de grote schilder Vincent van Gogh daar lange tijd verbleef en zijn beroemde schilderij de Aardappeleters vervaardigde. In die vroege periode was de rode draad in het muzikale leven van Bastiaan de Bach-uitvoeringen van Nicolaus Harnoncourt en Gustav Leonhardt, die op dat moment bezig waren de complete Cantates op plaat vast te leggen. Deze platen werden veelvuldig gedraaid in huize Van Hengel en zouden een onuitwisbare indruk achterlaten. Tijdens de wekelijkse zondagmiddag-wandelingen zong Bas de sopraanaria "öffne dich" uit BWV 61 en tijdens een wintersportvakantie vroeg hij zich steeds maar af waar dat prachtige melodietje nu vandaan kwam, hij doelde hier op het tweede Kyrie uit de Hohe Messe.

 

top

Lagereschooltijd

Tijdens de lagereschoolperiode, die doorgebracht werd op de Vrije School Brabant in Eindhoven, kreeg Bas op achtjarige leeftijd zijn eerste cellolessen van Theo Vrijdag. Zijn eerste openbare optreden, met Bréval's onuitroeibare Concertino in C, gaf hij tijdens een muziekuitvoering van school een jaar later. Helaas was die avond zodanig volgepland dat tijdens (!) de uitvoering van het eerste deel het verzoek werd gedaan om het tweede deel maar achterwege te laten, een verzoek waar, vanzelfsprekend, geen gehoor aan werd gegeven; stel je voor, al die voorbereiding voor niets geweest... Thuis werd zeer regelmatig gemusiceerd met vrienden en familie; hoewel de leden van de familie Van Hengel geen professionele musici waren, werd er veel gezongen en piano, viool en blokfluit gespeeld. Rond Pasen zat Bas steevast met partituur in de hand te luisteren naar de jaarlijks terugkerende Matthäuspassion, maar tegelijkertijd drong ook andere muziek tot zijn wereld door, de rockmuziek van Queen en Kiss...

top

 

Middelbareschooltijd 

In 1980 verhuisde de familie, wederom vanwege werkzaamheden, nu van zowel vader als moeder, een klein stapje noordelijker, naar de hoofdstad van de provincie Noord-Brabant en stad van Zoete Lieve Gerritje: 's-Hertogenbosch. Aangezien zowel school als celloleraar uitstekend bevielen in Eindhoven zat er maar een ding op: heen en weer te pendelen tussen 's-Hertogenbosch en Eindhoven. De school bleef, de celloleraar werd na een jaar ingewisseld. De Vughtse celliste Marijke Overberg, toentertijd celliste en organisatrice van het Brabants Kamerorkest, nam Bas onder haar hoede.

In de drukke middelbareschooltijd vond Bas hiernaast ook nog tijd om zich aan te sluiten bij de muziekschoolorkesten van Boxtel en 's-Hertogenbosch (strijkorkest I Flagioletti) en later bij de Philips Orkest Vereniging te Eindhoven. Bovendien nam hij tweemaal deel aan het projectmatige Euregio Jeugdorkest voor Brabant en Vlaanderen. Met een groep musici uit dit orkest vormde hij het WOGEM Kwintet, waarmee hij een aantal malen het prachtige Strijkkwintet van Franz Schubert uitvoerde. De liefde voor kamermuziek kreeg nog meer voeding door het bijwonen van het jeugdmuziekkamp in Woudschoten (tweemaal) en het Orlando Festival in Kerkrade. Met het Doppler Trio, een pianotrio, gaf Bas ook veel concerten en ontdekte hij het repertoire voor pianotrio: Mendelssohn, Schumann, Beethoven, Chausson, Rachmaninow en Debussy.

top

Het vak in... 

Inmiddels was wel duidelijk dat de keuze tussen een Natuurkunde- of Bouwkundestudie en het Conservatorium in het voordeel van het laatste uit zou vallen, het muziekvak lonkte... In 1988 deed Bas toelatingsexamen aan het Tilburgs Conservatorium en het Sweelinck Conservatorium Amsterdam. Beide instituten waren bereid hem aan te nemen, de keuze viel op Amsterdam. Hoewel Bas de voorkeur had uitgesproken om les te krijgen van de door hem zo bewonderde Anner Bijlsma werd het Dmitri Ferschtman, omdat Bijlsma inmiddels geen nieuwe studenten aannam. Gelukkig is tijdens de studie geen moment gebleken dat dit alternatief minder succesvol was dan het oorspronkelijke plan. Dat die studie geen makkie zou worden werd wel gauw duidelijk, het combineren van het eindexamenjaar Vrije School VWO in Zeist ging ten koste van cellistische vooruitgang.

Het tweede voorbereidende jaar verhuisde hij naar het Utrechtse Conservatorium, daar kreeg Bas met grotere regelmaat les van Ferschtman's assistent Maarten Mostert. Aan het einde van het studiejaar was Bas aanvoerder van de celli van het Nederlands Studenten Kamerorkest, het NESKO. Dit project was zowel op muzikaal als op persoonlijk vlak een groot succes, hij leerde hier zijn huidige vrouw, harpiste Kathelijne Schelfhout kennen. Gelukkig kon hij na twee jaar vooropleiding beginnen met de opleiding. Na twee jaar studie in Utrecht werd het toch weer Amsterdam, mede omdat Dmitri Ferschtman geen studenten meer aannam in Utrecht.

top

En toen...

Tijdens de opleidingen in Utrecht en Amsterdam bleef de kamermuziek trekken. In de spaarzame vrije uurtjes (er moest toch vooral gestudeerd worden) vormden Bas en drie studenten van het Utrechts Conservatorium het Paesaggio Kwartet waarmee ze een aantal jaren bleven spelen. Helaas kromp het kwartet, door vertek van de eerste violist naar Amerika, in tot het Paesaggio Trio. Doordat alle leden hun eigen weg gingen, ging dit eerste strijkkwartet in 1995 ter ziele. In juni 1995 deed Bas eindexamen voor het diploma Docerend Musicus aan het Sweelinck Conservatorium Amsterdam. In de aanloop van dit examen groeide definitief het besluit om na deze studie verder te specialiseren in de zgn. Oude Muziek. Na overleg met Wouter Möller besloot Bas verder barokcello bij hem te gaan studeren, de kiem die in zijn peutertijd door Harnoncourt was gelegd begon uit te komen...

top

Barokcello...

Als klap op de vuurpijl werden die zomer zijn tweelingdochters Ianthe en Mirte geboren. Tijdens de studie barokcello bleek dat Bas hierin zijn liefde voor Oude Muziek en voor kamermuziek een plaats kon geven. Aangezien er op dat moment meestentijds slechts twee barokcellostudenten rondliepen op het Sweelinck Conservatorium (de andere was Thomas Pitt), was er natuurlijk erg veel werk aan de winkel als het ging om het begeleiden van studenten van Lucy van Dael, Alfredo Bernardini, Paul Leenhouts, Bob van Asperen, Friedemann Immer en vele anderen. De grote droom werd werkelijkheid: in 1997 richtten Bas van Hengel, Judith Steenbrink, Arwen Bouw en Simon Murphy het Belle van Zuylen Kwartet op. In de wereld van de "authentieke uitvoeringspraktijk" bleef het klassieke strijkkwartet altijd een ondergeschoven kindje, maar met name de opnames van Quartetto Esterhazy uit de jaren '70 waren voor dit kwartet een eye-opener. Door lessen te nemen bij de oud-leden van Esterhazy, Wouter Möller en Alda Stuurop, ontstond een bloeiend samenspel. Het Belle van Zuijlen Kwartet speelde tot 2002 vele concerten, door de individuele wensen van de leden hield het kwartet echter op te bestaan. In juni 1998 sloot Bas zijn barokcellostudie af met een uitvoering van o.a. het celloconcert in A van C.Ph.E. Bach. Diezelfde zomer werd zijn zoon Merlijn geboren.

top

Centjes verdienen...

Na 10 jaren studeren aan het Conservatorium moest er nu toch echt gewerkt worden. In de kleine, maar drukke wereld van de barokmuziek moest Bas zijn plaatsje veroveren. Stapje voor stapje vond hij aansluiting bij een groeiend aantal groepen, orkesten en ensembles. Een eindeloze lijst trok voorbij: Florilegium Musicum, Concerto '91, La Borea, Les Perruques d'Amsterdam, Ensemble Phoebus Amsterdam, La Stravaganza Köln, Orchestra Van Wassenaer, Concerto Armonico Amsterdam, Das Neue Orchester, Brabants Muzyk Collegie, Anima Eterna, Dom Cantorij Utrecht, Ensemble Lyrique, Netherlands Bach Collegium, La Clementina, Musica ad Rhenum, Il Concerto Barocco, Utrechts Barok Consort, Das Kleine Konzert, Affetti Musicali, Capella di San Pietro, Kwartet André, Il Piacere Armonico, De Swaen, The Northern Consort, Trio Van Bruggen-Van Hengel-Veenhoff, Arte dei Suonatori, Le Parlement de Musique, etc...etc...In al deze verschillende ensembles speelde Bas samen met, en onder leiding van Martin Gester, Hermann Max, Jed Wentz, Paul McCreesh, Jos van Veldhoven, Ryo Terakado, Alexis Kossenko, Jos van Immerseel, Jaap ter Linden, Simon Schouten, Rachel Podger, Dan Laurin, Christoph Spering en vele, vele anderen.

Concoursen

Om in de grote muziekwereld iets verder te komen helpt het altijd om aan wedstrijden deel te nemen. Deelname is altijd een gemengd genoegen, gezonde competitie is natuurlijk altijd gezond, maar willekeur van de jury heeft soms meer invloed op de deelnemers dan gewenst. In 1998 nam Bas deel aan het Internationaal Concours Musica Antiqua Brugge. Hij deed dat in twee categorieën: solo cello en ensembles, in dit geval met Kwartet André, tezamen met Nicole van Bruggen, klarinet, Rachael Beesley, viool en Simon Murphy, altviool. Hij behaalde in beide categorieën prijzen. Vervolgens nam hij in 2002 deel aan het Internationaal Concours Van Wassenaer voor Ensembles Oude Muziek, met het pas opgerichte Trio Van Bruggen-Van Hengel-Veenhoff, tezamen met Anneke Veenhoff, fortepiano en wederom met Nicole van Bruggen. Het trio werd meteen geprezen om zijn mooie samenspel en prachtige klankrijkdom. Het won de derde prijs van de jury en bovendien de prestigieuze Otto van Wassenaer Publieksprijs.

top